Emanuel Levinas: KULTURA KAO PRODOR LJUDSKOG U VARVARSTVO BIVSTVA
Kultura koja univerzalno ima značenje kao, u modernom dobu, kultura znanja i tehnike i kao kultura koja se, počevši od univerziteta, otvorila svim oblicima kultura koje ne pripadaju grčko-rimskoj baštini. Ali kultura gde se, nasuprot kulturi znanja, tehnike i umetnosti, ne radi, za ono Isto ljudskog Ja, o tome da se potvrdi u svom identitetu apsorbujući ono drugo Prirode ili se izražavajući u njemu, već da stavi u pitanje sam taj identitet, njegovu neograničenu slobodu i njegovu moć, ne čineći da on izgubi svoje značenje jedinstvenog. Etička kultura gde lice drugog čoveka — lice apsolutno drugog — budi u identitetu vlastitog ja neustupljivu odgovornost za drugog čoveka i dostojanstvo izabranog.
Novo značenje duḫa u tom značenjstvu smislenog. On ne prebiva u mišljenu koje prisvaja ono drugo prirode ili koje, u poeziji i umetnosti, slavi, što će reći, manifestuje stanovanje u svetu. Varvarstvo bivstva preti polazeći od jedne radikalnije spoljašnjosti, polazeći od transcendencije i stranosti drugog čoveka. Spoljašnjost spoljašnjija od svakog prostornog rastojanja. Kultura nije prevazilaženje, niti neutralizacija transcendencije; ona je, u etičkoj odgovornosti i obavezi prema drugom, odnos prema transcendenciji kao transcendenciji. Možemo je nazvati ljubav. Nju nalaže lice drugog čoveka, koje nije neka datost iskustva i ne potiče iz sveta.
Prodor ljudskog u varvarstvo bivstva, čak i ako nam nijedna filozofija istorije ne jemči da neće doći do povratka varvarstva.
(Emmanuel Levinas, Među nama. Misliti-na-drugog, Izdavačka knjižarnica Zoran Stojanović, Sremski Karlovci-Novi Sad 1998. S francuskog Ana Moralić.)